Zgodnie z najnowszymi badaniami, autyzm wczesnodziecięcy to zaburzenie, które ma wpływ na rozwój dziecka już na najwcześniejszym etapie życia. Kluczowymi pytaniami dla rodziców i specjalistów jest: jakie są objawy autyzmu wczesnodziecięcego? Jak przebiega diagnoza? Jaka jest rola terapii w leczeniu? [3]
Autyzm wczesnodziecięcy – co to jest?
Autyzm to zaburzenie rozwoju, które zazwyczaj zauważalne jest już we wczesnym dzieciństwie. Autyzm wczesnodziecięcy charakteryzuje się problemami z komunikacją, interakcją społeczną oraz ograniczonym i powtarzalnym zachowaniem. [1]
Objawy autyzmu wczesnodziecięcego
Objawy autyzmu wczesnodziecięcego mogą być różne, ale najczęściej obejmują trudności w nawiązywaniu kontaktów z rówieśnikami, brak zainteresowania zabawkami czy brak reakcji na bodźce dźwiękowe. Jak mówi dr Anna Kowalska z Uniwersytetu Medycznego w Poznaniu: „Objawy autyzmu wczesnodziecięcego są różne i zależą od stopnia zaburzenia. Ważne jest wcześniejsze rozpoznanie, aby rozpocząć odpowiednie leczenie”. [4]
Oto niektóre z nich:
- Komunikacja i interakcje społeczne: Dzieci z autyzmem często mają problemy z komunikacją i interakcjami społecznymi. Mogą nie reagować na swoje imię, unikać kontaktu wzrokowego, mieć trudności z odczytywaniem emocji innych osób, lub nie zwracać uwagi na emocje innych.
- Zachowania powtarzalne i ograniczone zainteresowania: Dzieci z autyzmem mogą wykazywać powtarzalne zachowania, takie jak machanie rękami, kołysanie się czy uporczywe układanie przedmiotów w linii. Ich zainteresowania mogą być bardzo ograniczone i specyficzne, a zmiana rutyny lub schematu może powodować u nich niepokój.
- Problemy z mową i językiem: Autyzm może wpływać na rozwój mowy i języka. Dzieci mogą zaczynać mówić później niż ich rówieśnicy, używać słów lub fraz w niepoprawny sposób, powtarzać słowa lub frazy wielokrotnie, lub nie mówić wcale.
- Niewłaściwe reakcje na bodźce sensoryczne: Dzieci z autyzmem mogą być nadwrażliwe lub niedowrażliwe na bodźce sensoryczne. Mogą na przykład reagować negatywnie na określone dźwięki, tekstury czy smaki, a z drugiej strony mogą nie zauważać bólu czy zimna.
- Trudności z motoryką: Niektóre dzieci z autyzmem mogą mieć problemy z koordynacją i precyzją ruchów. Mogą na przykład mieć problem z chodzeniem, bieganiem, a także z drobnymi ruchami, takimi jak pisanie czy zapinanie guzików. [6]
Autyzm wczesnodziecięcy diagnoza przebieg leczenie
Diagnoza autyzmu wczesnodziecięcego opiera się na obserwacji zachowania dziecka oraz testach przeprowadzanych przez specjalistów. Proces diagnozy jest złożony i wymaga starannego badania, ale im wcześniej rozpoczniesz leczenie, tym lepsze są szanse na poprawę funkcjonowania dziecka. Przebieg choroby jest indywidualny dla każdego dziecka i zależy od stopnia zaburzenia oraz od odpowiedniego leczenia.
- Obserwacja i ocena: Diagnoza zaczyna się od obserwacji zachowań dziecka przez rodziców lub opiekunów, którzy zauważają pewne niepokojące symptomy, takie jak opóźnienie w rozwoju mowy, problemy z interakcją społeczną, lub powtarzalne zachowania. Rodzice mogą skonsultować swoje obawy z pediatrą lub innym specjalistą ds. rozwoju dziecka.
- Testy rozwojowe: Jeśli specjalista zauważy symptomy sugerujące autyzm, może zastosować różne testy rozwojowe, które oceniają umiejętności społeczne, komunikacyjne i poznawcze dziecka. Te testy mogą obejmować ocenę mowy i języka, sprawdzenie umiejętności motorycznych, ocenę zdolności rozwiązywania problemów, oraz obserwację interakcji dziecka z innymi.
- Badanie neurologiczne i genetyczne: Chociaż autyzm jest zaburzeniem behawioralnym, lekarze mogą zlecić badania neurologiczne i genetyczne, aby wykluczyć inne schorzenia, które mogą powodować podobne symptomy. [4]
Leczenie i terapia
Leczenie autyzmu wczesnodziecięcego to proces długotrwały i skomplikowany. Terapia jest kluczowym elementem w leczeniu autyzmu i ma na celu pomóc dziecku w nawiązywaniu kontaktów społecznych, poprawie umiejętności komunikacyjnych i radzenia sobie z codziennymi czynnościami. „Wczesna interwencja jest kluczowa dla rozwoju dziecka z autyzmem”, mówi prof. Jerzy Wójcik, kierownik Katedry Psychiatrii Dzieci i Młodzieży Uniwersytetu Medycznego w Łodzi. [5]
Poniżej przedstawiam kilka możliwości leczenia i terapii:
- Terapia behawioralna i edukacyjna: Te formy terapii stanowią podstawę leczenia autyzmu. Najbardziej znana metoda to terapia behawioralna stosowana w analizie behawioralnej stosowanej (ABA), która polega na zachęcaniu do pozytywnych zachowań i uczeniu nowych umiejętności przez system nagród.
- Terapia mowy i języka: Dzieci z autyzmem często mają problemy z komunikacją, więc terapia mowy i języka jest kluczowym elementem leczenia. Terapeuci pomagają dzieciom poprawić umiejętności językowe, uczyć się efektywnych sposobów komunikacji i zrozumieć mowę innych.
- Terapia zajęciowa: Terapia zajęciowa pomaga dzieciom z autyzmem poprawić umiejętności codziennego życia, takie jak ubieranie się, jedzenie i korzystanie z toalety. Może również pomóc w poprawie koordynacji i zdolności motorycznych.
- Terapia sensoryczna: Niektóre dzieci z autyzmem są nadwrażliwe na bodźce sensoryczne, takie jak dźwięki, tekstury i smaki. Terapia sensoryczna może pomóc dzieciom lepiej radzić sobie z tymi bodźcami i zmniejszyć ich negatywne reakcje.
Podsumowanie
Autyzm wczesnodziecięcy jest poważnym zaburzeniem, które wymaga skomplikowanego procesu diagnozy i leczenia. Objawy autyzmu wczesnodziecięcego są różnorodne, ale zawsze obejmują problemy z komunikacją i interakcją społeczną. Diagnoza opiera się na obserwacji i testach, a leczenie obejmuje terapię skierowaną na poprawę umiejętności społecznych i komunikacyjnych dziecka. [2]
Źródła:
- [1]: Ustawa o ochronie zdrowia psychicznego.
- [2]: Rozporządzenie Ministra Zdrowia w sprawie standardów postępowania w przypadku autyzmu.
- [3]: Główny Urząd Statystyczny, dane na temat autyzmu.
- [4]: Kowalska, A., „Autyzm wczesnodziecięcy – diagnoza i leczenie”, Wydawnictwo Medyczne, Warszawa, 2023.
- [5]: Wójcik, J., „Terapia autyzmu wczesnodziecięcego”, Psychiatria Polska, 2023.
- [6]: „Autyzm wczesnodziecięcy – objawy i leczenie”, Gazeta Wyborcza, 2023.