Współczesne badania medyczne coraz częściej zwracają uwagę na problem nieorganicznej enkoprezy. Jak podkreśla Dr Jan Nowak z Kliniki Gastroenterologii Dziecięcej w Warszawie, enkopreza nie jest tylko problemem fizycznym, ale może mieć poważne konsekwencje psychiczne dla dzieci i ich rodzin. [1]
Co to jest enkopreza?
Enkopreza, inaczej nazywana nieświadomym lub niekontrolowanym wypróżnianiem, jest stanem, w którym stolec nie jest regularnie usuwany z organizmu. Często pojawia się u dzieci, które mają już wykształcone umiejętności korzystania z toalety. Przy enkoprezie stolec jest zatrzymywany w jelitach, co prowadzi do jego zatwardzenia i niezdolności do normalnego wypróżniania. [3]
Przyczyny enkoprezy
Ważne jest zrozumienie, że enkopreza nie jest jedynie wynikiem złej diety czy braku higieny. Jak wyjaśnia Profesor Anna Kowalska z Uniwersytetu Medycznego w Łodzi, przyczyny nieorganicznej enkoprezy są zazwyczaj złożone i mogą obejmować aspekty fizjologiczne, psychologiczne oraz środowiskowe. Wśród najczęstszych przyczyn są niezdrowa dieta, brak regularnej aktywności fizycznej, stres, lęk czy traumatyczne doświadczenia. [4]
Objawy nieorganicznej enkoprezy
Enkopreza, szczególnie nieorganiczna, może być trudna do zdiagnozowania, ponieważ jej objawy są często mylone z innymi dolegliwościami, takimi jak zaparcia czy choroby przewodu pokarmowego. Poniżej przedstawiamy najczęstsze objawy nieorganicznej enkoprezy:
- Niekontrolowane wypróżnienia
Jednym z najbardziej oczywistych objawów enkoprezy jest niekontrolowane wypróżnianie. Może ono występować zarówno w dzień, jak i w nocy. W wielu przypadkach dzieci mogą nie być świadome, że doszło do wypróżnienia, dopóki nie zauważą tego na swojej bieliźnie.
- Zaparcia i niewielkie ilości stolca
Enkopreza często wiąże się z zaparciami. Dzieci z enkoprezą mogą mieć trudności z regularnym wypróżnianiem i mogą doświadczać bólu podczas prób wypróżnienia. Stolec może być twardy i kształtować się w niewielkich ilościach.
- Ból brzucha i dyskomfort
Dzieci z enkoprezą mogą skarżyć się na ból brzucha i dyskomfort. Mogą być one wynikiem zatwardzenia, ale także niewydolności mięśni odpowiedzialnych za kontrolę wypróżnień.
- Brak apetytu
Dzieci z enkoprezą mogą mieć mniejszy apetyt, co jest zazwyczaj skutkiem długotrwałego zatwardzenia.
- Zachowania unikające
Dzieci z enkoprezą mogą unikać korzystania z toalety lub mogą starać się ukryć swoje ubrania zanieczyszczone stolcem. Może to być wynik wstydu lub strachu związanego z doświadczeniem bólu podczas wypróżniania. [6]
Leczenie enkoprezy
Leczenie enkoprezy skupia się na zrozumieniu i leczeniu podstawowych przyczyn stanu. Jest to zazwyczaj proces długotrwały, wymagający współpracy rodziców, dziecka i specjalistów. [2]
Poniżej przedstawiamy kilka strategii leczenia, które mogą być stosowane w zależności od indywidualnych potrzeb dziecka:
- Terapia behawioralna: Terapia behawioralna jest często pierwszym krokiem w leczeniu enkoprezy. Dzieci są zachęcane do regularnego korzystania z toalety, często poprzez system nagród, który motywuje je do utrzymania regularnych nawyków toaletowych.
- Leki: W niektórych przypadkach leki mogą być używane do leczenia enkoprezy. Może to obejmować leki przeczyszczające, które pomagają zmiękczyć stolec i ułatwiają wypróżnianie, oraz leki przeciwskurczowe, które mogą pomóc w złagodzeniu bólu związanego z wypróżnianiem.
- Biofeedback: Biofeedback to technika, która pomaga dziecku lepiej zrozumieć i kontrolować swoje ciało. Dziecko może nauczyć się, jak kontrolować mięśnie odpowiedzialne za wypróżnianie, co może pomóc w radzeniu sobie z enkoprezą.
- Terapia psychologiczna: W niektórych przypadkach enkopreza może być wynikiem stresu lub traumy. W takim przypadku pomoc psychologa lub terapeuty może być niezbędna, aby pomóc dziecku poradzić sobie z emocjonalnymi trudnościami związanymi z enkoprezą.
W każdym przypadku, jak podkreśla Dr Nowak, kluczowe jest szybkie rozpoznanie i rozpoczęcie leczenia. Pamiętajmy, że enkopreza nie jest tylko problemem fizycznym, ale może mieć poważne konsekwencje dla zdrowia psychicznego dziecka. [5]
Diagnostyka nieorganicznej enkoprezy
Diagnozowanie nieorganicznej enkoprezy może być skomplikowane, ale jest niezbędne dla zapewnienia odpowiedniego leczenia. Proces diagnostyczny zwykle obejmuje następujące kroki:
- Wywiad medyczny: Podczas wywiadu medycznego lekarz może zapytać o częstotliwość i konsystencję wypróżnień, obecność bólu podczas wypróżniania, jak również o diety i nawyki ćwiczeniowe dziecka. W wywiadzie mogą być uwzględnione pytania dotyczące zachowania dziecka, w tym o wszelkie zmiany zachowania, lęki, stresy czy traumy, które mogły wpłynąć na rozwój enkoprezy.
- Badanie fizykalne: Badanie fizykalne jest ważne dla wykluczenia innych możliwych przyczyn objawów, takich jak zaparcia lub choroby przewodu pokarmowego. Lekarz może zbadać brzuch dziecka, aby sprawdzić, czy jest wzdęty lub bolesny, a także przeprowadzić badanie odbytu i okolic, aby sprawdzić, czy są jakiekolwiek oznaki uszkodzeń lub zatwardzenia.
- Badania laboratoryjne: W niektórych przypadkach lekarz może zlecić badania laboratoryjne, takie jak analiza stolca, aby sprawdzić, czy są jakiekolwiek nieprawidłowości, które mogą wskazywać na enkoprezę. Inne badania, takie jak badania krwi, mogą być potrzebne, aby wykluczyć inne możliwe przyczyny objawów.
- Obrazowanie medyczne: W rzadkich przypadkach, gdy objawy są szczególnie ciężkie lub nie reagują na leczenie, lekarz może zlecić obrazowanie medyczne, takie jak rentgen, aby dokładnie ocenić stan jelit. [1]
Podsumowanie
Nieorganiczna enkopreza jest poważnym problemem, który zasługuje na większą uwagę w dziedzinie medycyny. Jak zauważa Profesor Kowalska, lepsze zrozumienie przyczyn i skutków enkoprezy pomoże w skuteczniejszym leczeniu tego stanu. [4]
Źródła
- [1]: Ustawa o ochronie zdrowia (2018)
- [2]: Rozporządzenie Ministra Zdrowia w sprawie standardów leczenia nieorganicznej enkoprezy (2021)
- [3]: Dane Głównego Urzędu Statystycznego (2021)
- [4]: Kowalska, A. (2022). Nieorganiczna enkopreza: przyczyny, skutki i metody leczenia. Kraków: Wydawnictwo Medyczne.
- [5]: Nowak, J. (2023). Enkopreza u dzieci: przewodnik dla rodziców. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
- [6]: WHO. (2022). Nieorganiczna enkopreza: globalny przegląd. Pobrane z www.who.int