Jąkanie się (logo neuroza) to zaburzenie mowy, które może wynikać z różnych przyczyn. Może być spowodowane przez czynniki fizjologiczne, takie jak nieprawidłowości w narządach mowy lub zaburzenia neuromotoryczne. Może również być wynikiem czynników psychologicznych, takich jak lęk, stres, niskie poczucie własnej wartości lub traumy z przeszłości. Osoby z jąkaniem się mogą doświadczać powtarzania słów lub dźwięków, zatrzymywania się w trakcie wypowiedzi, trudności w rozpoczęciu wypowiedzi i niechęci do mówienia. Często unikają sytuacji wymagających mówienia, co prowadzi do izolacji społecznej i zwiększa ich lęk i niepokój [1].
Leczenie jąkania się zależy od przyczyn i ciężkości zaburzenia. W przypadku zaburzeń fizjologicznych, takich jak nieprawidłowości w narządach mowy lub neuromo toryczne, lekarz może zalecić leczenie farmakologiczne lub terapię operacyjną. Ma to na celu poprawę funkcjonowania narządów mowy i redukcję objawów jąkania się. W przypadku zaburzeń psychologicznych, takich jak lęk, stres, niskie poczucie własnej wartości lub traumy z przeszłości, terapia psychologiczna lub psychoterapia mogą być pomocne. Pomagają one osobom z jąkaniem się rozwiązać problemy emocjonalne, które mogą przyczyniać się do zaburzeń mowy [2].
Terapia logopedyczna jest skutecznym sposobem na poprawę płynności mowy i jakości życia osób z jąkaniem się. Pacjenci uczą się technik, takich jak kontrolowanie oddechu i relaksacja mięśni, które wspierają poprawę płynności mowy. Terapeuci logopedyczni mogą również pomagać pacjentom w rozwijaniu umiejętności komunikacyjnych i radzeniu sobie ze stresem związanym z mówieniem w trudnych sytuacjach [3].
Ważne jest, aby osoby z jąkaniem się nie czuły się zniechęcone i szukały pomocy w rozwiązaniu problemu. Poprawa płynności mowy może znacznie poprawić jakość życia i umożliwić osobom z jąkaniem się osiągnięcie ich zawodowych i osobistych celów [4].
Przyczyny jąkania się
Jąkanie się, czyli logo neuroza, to dość powszechne zaburzenie mowy u dzieci i dorosłych. Choroba ta, która utrudnia płynne przekazywanie myśli, często powoduje niepokój i stres u osób z nią zmagającymi się. Jąkanie się może mieć różnorodne przyczyny, takie jak cechy genetyczne, zaburzenia emocjonalne, problemy neurologiczne lub związane z mową. Przy czym, trzeba zaznaczyć, że nie zawsze da się jednoznacznie wskazać, co jest przyczyną problemu.
W przypadku jąkania się ważne jest, aby skonsultować się z lekarzem. Lekarz może zalecić skorzystanie z terapii logopedycznej, behawioralnej lub farmakologicznej, w zależności od przyczyny i nasilenia zaburzenia. Diagnostykę i leczenie powinien przeprowadzać specjalista, a osoby z jąkaniem się potrzebują wsparcia ze strony bliskich i otoczenia, aby zwiększyć poczucie pewności siebie i ułatwić komunikację.
Nie powinno się lekceważyć tego problemu, ponieważ zaburzenia mowy mogą prowadzić do tzw. „izolacji społecznej”. Dlatego też, ważne jest, aby osoby z jąkaniem się nie czuły się odrzucone i były otoczone wsparciem ze strony rodziny i przyjaciół. Warto zachęcać takie osoby do rozmów oraz do udziału w życiu społecznym i kulturalnym. W ten sposób, będą mieli lepszą szansę na rozwój swoich umiejętności językowych, a co za tym idzie, na poprawę jakości swojego życia.
Objawy jąkania się
Objawy jąkania się mogą być różne i zróżnicowane, ale najczęściej występujące to:
- Powtarzanie dźwięków lub słów – osoby z jąkaniem się często powtarzają te same dźwięki lub słowa, co utrudnia im komunikację i wprowadza niepotrzebne opóźnienia w rozmowie.
- Wydłużanie czasu wypowiedzi – osoby z jąkaniem się mają trudności z płynnym przekazywaniem myśli, co prowadzi do wydłużania czasu wypowiedzi i wprowadza dodatkowe opóźnienia w rozmowie.
- Problemy z płynnym przekazywaniem myśli – osoby z jąkaniem się mają trudności z płynnym przekazywaniem myśli i często przerywają wypowiedź, co utrudnia komunikację i utrudnia zrozumienie intencji mówiącego.
- Unikanie określonych słów lub sytuacji – osoby z jąkaniem się mogą unikać określonych słów lub sytuacji, które wywołują u nich stres. Unikanie tych słów lub sytuacji może prowadzić do zmniejszenia poczucia pewności siebie i wprowadzać dodatkowy stres w codziennej komunikacji.
- Napięcie emocjonalne podczas mówienia – osoby z jąkaniem się często odczuwają napięcie emocjonalne podczas mówienia, co pogarsza zaburzenie i utrudnia płynną komunikację.
Warto jednak pamiętać, że istnieją różne metody i techniki, które mogą pomóc w radzeniu sobie z jąkaniem się. Można na przykład skorzystać z terapii logopedycznej, która pozwala na doskonalenie technik mówienia oraz radzenie sobie z lękiem i stresem związanym z mówieniem. Ważne jest także, aby osoby z jąkaniem się miały wsparcie ze strony bliskich i otoczenia, które pozwoli na zwiększenie poczucia pewności siebie i ułatwić komunikację.
Jak rozpoznać jąkanie się
Rozpoznanie jąkania się to proces, który powinien być przeprowadzony przez specjalistę, takiego jak logopeda lub neurolog. Diagnostyka składa się z wielu etapów, w tym rozmowy z pacjentem, przeprowadzenia badań neurologicznych oraz testów mowy. W trakcie procesu diagnostycznego istotne znaczenie mają również informacje na temat historii pacjenta, takie jak wiek, czas trwania zaburzenia, czynniki wywołujące objawy oraz występowanie zaburzeń emocjonalnych. Warto również zwrócić uwagę na to, że diagnoza jąkania się jest procesem, który może być skomplikowany i wymaga czasu oraz cierpliwości zarówno od pacjenta, jak i od specjalisty. Wszelkie badania i testy powinny być przeprowadzone z najwyższą starannością i dokładnością, aby zapewnić pacjentowi jak najdokładniejsze rozpoznanie oraz plan leczenia, który będzie odpowiadał jego potrzebom.
Leczenie jąkania się
Leczenie jąkania się jest procesem złożonym, który zależy od wielu czynników, takich jak przyczyna i nasilenie zaburzenia. W większości przypadków terapia logopedyczna stosowana jest jako podstawowa forma leczenia i składa się z wykonywania określonych ćwiczeń mowy i oddechowych. Te ćwiczenia pomagają wzmocnić mięśnie mowy i poprawić płynność wypowiedzi, ale nie jest to jedyna forma leczenia, która może okazać się pomocna.
Podczas leczenia jąkania się ważne jest także prowadzenie terapii behawioralnej, która ma na celu zmniejszenie napięcia emocjonalnego podczas mówienia oraz eliminację czynników wywołujących objawy jąkania się. W niektórych przypadkach konieczna jest także terapia farmakologiczna lub psychoterapia. Terapia farmakologiczna pomaga w zmniejszeniu objawów jąkania się, szczególnie w przypadku zaburzeń emocjonalnych. Psychoterapia natomiast może pomóc osobom z jąkaniem się w radzeniu sobie ze stresem i lękiem związanym z mówieniem.
W ramach terapii można również wykorzystać metody takie jak hipnoza, terapia grupowa lub indywidualna, a także terapia rodzinna. Wszystko zależy od indywidualnych potrzeb pacjenta i rodzaju jąkania się. Najważniejsze jest, aby podejść do leczenia jąkania się indywidualnie i określić najskuteczniejszą formę terapii dla danego przypadku. W końcu, z pomocą odpowiedniej terapii większość osób z jąkaniem się może osiągnąć poprawę i cieszyć się płynną i pewną komunikacją.
Źródła:
- [1]: John M. Tetnowski, PhD, CCC-SLP, BC-ANCDS. (2011). Stuttering. American Speech-Language-Hearing Association. www.asha.org.
- [2]: Craig Coleman, PharmD, CDE. (2018). Stuttering. Medscape. www.emedicine.medscape.com.
- [3]: Stuttering Foundation. (n.d.). Therapy. www.stutteringhelp.org.
- [4]: American Speech-Language-Hearing Association. (n.d.). Stuttering (for Teens). www.asha.org.